Ο κ. Τραγιάννης, που μας παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη, είναι ο μηχανικός που ανέλαβε και κατασκεύασε τον κεντρικό ποδηλατόδρομο της Αλεξανδρούπολης, αξιοποιώντας συμπεράσματα από πιλοτικές εφαρμογές ποδηλατόδρομων σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, κυρίως στην Καρδίτσα. Θεωρώντας «αποτυχημένο» τον ποδηλατόδρομο, όταν δε χρησιμοποιείται για την κίνηση των ποδηλάτων αλλά για το παρκάρισμα των αυτοκινήτων, διαπιστώνει πως κάτι τέτοιο δε συνέβη στην περίπτωση της Αλεξανδρούπολης και αποδίδει αυτή την επιτυχία στο γεγονός ότι στην πόλη μας κυκλοφορούν αρκετά ποδήλατα, που «κέρδισαν» αυτόν τον χώρο από τα αυτοκίνητα.

Στην αρχή της συζήτησης ο κ. Τραγιάννης μας τόνισε πως: «Ώθηση στη χρήση του ποδηλάτου στην Αλεξανδρούπολη έδωσαν οι δράσεις, όπως οι ποδηλατοδρομίες, των οργανώσεων της πόλης που υποστήριξαν την κυκλοφορία με ποδήλατο και βοήθησαν ώστε αυτό το μέσο να βρει τη θέση του στους δρόμους και στους ποδηλατόδρομους της πόλης».

ΕΡ. Τι είναι ένας ποδηλατόδρομος; Υπάρχουν προδιαγραφές που τηρούνται κατά την κατασκευή του; Υπάρχει νόμος-πλαίσιο που καθορίζει αυτές τις προδιαγραφές;
ΑΠ. Ο ποδηλατόδρομος είναι ένα οριοθετημένο τμήμα του δρόμου, το οποίο προορίζεται για την κυκλοφορία ποδηλάτου και απαγορεύεται η χρήση του από άλλα οχήματα καθώς και από τους πεζούς. Σήμερα πια έχει εκδοθεί από το ελληνικό κράτος το νομικό πλαίσιο της κατασκευής των ποδηλατοδρόμων, ορίζονται με αυτό συγκεκριμένες προδιαγραφές και καθορίζονται οι λεπτομέρειες που αφορούν σε όλα τα επιμέρους τεχνικά ζητήματα, όπως το πλάτος των ποδηλατόδρομων και η χάραξη των διασταυρώσεων.
Όταν κατασκευάστηκε ο ποδηλατόδρομος της Αλεξανδρούπολης αυτό το πλαίσιο δεν υπήρχε. Η κατασκευή στηρίχτηκε στα συμπεράσματα των μέχρι τότε εφαρμογών στις πόλεις που εφαρμόστηκαν πιλοτικά δίκτυα ποδηλατοδρόμων, στα πλαίσια ερευνητικού προγράμματος που ανέθεσε το Υπ. Μεταφορών στο ΕΜΠ για την ένταξη του ποδηλάτου σε 17 Ελληνικές πόλεις, και ιδιαίτερα στην εμπειρία του δικτύου της Καρδίτσας. Υπήρχε βεβαίως και η εμπειρία των ξένων χωρών και πολύ βοηθητική επίσης στάθηκε η παρέμβαση με διορθώσεις του κ. Βλαστού, ειδικού συγκοινωνιολόγου του ΕΜΠ, με ειδίκευση στους ποδηλατοδρόμους και στα μέσα μαζικής μεταφοράς, ο οποίος είχε εκδώσει οδηγίες για το πώς πρέπει να σχεδιάζονται οι ποδηλατόδρομοι και συμμετείχε με προτάσεις και στις ομάδες που καθόρισαν στη συνέχεια και το νομικό πλαίσιο. Οι παρεμβάσεις του κ. Βλαστού συνέβαλαν ειδικότερα στο κομμάτι του ποδηλατοδρόμου της Λεωφόρου Δημοκρατίας, όπου προβλεπόταν ο διαχωρισμός του ποδηλατόδρομου από την Εθνική Οδό με κράσπεδο πλάτους 15 cm. To τμήμα επί της Εθνικής Αντίστασης, δεν προβλεπόταν αρχικά να κατασκευαστεί. Το διπλό κομμάτι από την Εθνικής Αντίστασης μέχρι το Δημαρχείο, που πρόβλεψη ήταν να γίνει μονός ποδηλατόδρομος, πλάτους ενός μέτρου, κατασκευάστηκε κατόπιν εισήγησης της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου, με σκοπό την σύνδεση των επιμέρους τμημάτων που προβλέπονταν να κατασκευαστούν.

ΕΡ. Ποιες ανάγκες υπαγορεύουν την κατασκευή ποδηλατοδρόμων;
ΑΠ. Κυρίως η ανάγκη για ασφαλέστερη μετακίνηση με το ποδήλατο στους κεντρικούς δρόμους με την αυξημένη κίνηση. Το ποδήλατο, σαν όχημα που είναι, κυκλοφορεί στον δρόμο, ο ποδηλατόδρομος όμως κάνει ασφαλέστερη τη μετακίνηση των ποδηλατών και δεν είναι σε καμιά περίπτωση για τα αυτοκίνητα.

ΕΡ. Τι ισχύει για τον δικό μας ποδηλατόδρομο; Είναι όλο το δίκτυο διπλής κατεύθυνσης;
ΑΠ. Ο ποδηλατόδρομος που δημοπρατήθηκε στην Αλεξανδρούπολη στηριζόταν στην κυκλοφοριακή μελέτη που είχε συντάξει η επιστημονική ομάδα του Σπύρου Βούγια από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, η οποία προέβλεπε την κατασκευή μονού ποδηλατοδρόμου από τον κόμβο του παλιού νοσοκομείου (σημερινό Μουσικό Γυμνάσιο) ως το δημαρχείο της πόλης, με κατεύθυνση προς τα κάτω και ένα τμήμα από το ύψος του ΚΑΠΗ στην 14η Μαΐου προς τον ίδιο κόμβο, με κατεύθυνση προς τα πάνω. Για τη Λεωφόρο Δημοκρατίας δεν προβλεπόταν κάτι και πήραμε μετρήσεις καθώς και την έγκριση από την περιφέρεια Α. Μακεδονίας Θράκης, για να κατασκευαστεί ένας χαμηλός ποδηλατόδρομος πλάτους 2 μέτρων. Ο ποδηλατόδρομος επί της Λεωφόρου Δημοκρατίας σταματά στο κλειστό γυμναστήριο, ενώ προβλεπόταν να περάσει μέσα από τις άλλες αθλητικές εγκαταστάσεις της περιοχής και να φτάσει στο πάρκο Εγνατία. Αυτό το τελευταίο τμήμα δεν ολοκληρώθηκε, εξαιτίας διαφωνιών και προβλημάτων που προέκυψαν, οπότε θα ενταχθεί στη νέα κυκλοφοριακή μελέτη. Θέλω να τονίσω πως υπήρχε πρόνοια το ποδηλατοδρομικό δίκτυο να εξυπηρετήσει τα σχολικά συγκροτήματα και τις αθλητικές εγκαταστάσεις. Καταφέραμε τελικά να κάνουμε διπλής κατεύθυνσης τον ποδηλατόδρομο επί της Εθνικής Αντίστασης καθώς και τον ποδηλατόδρομο από το δημαρχείο μέχρι το ύψος της οδού Εθνικής Αντίστασης επί της Ι.Καβύρη.

Συνολικά, κατασκευάστηκαν 3 χλμ. και, μαζί με τα 2 χλμ. του ποδηλατοδρόμου του περιφερειακού δρόμου και το ένα χιλιόμετρο της οδού Παπαναστασίου, που κατασκευάστηκε από άλλη εργολαβία, η πόλη διαθέτει συνολικά 6 χλμ. ποδηλατοδρομικού δικτύου. Το κομμάτι πάνω από την Εθνικής Αντίστασης με μονό πλάτος δεν είναι ένα μεμονωμένο τμήμα, επειδή δίνει τη δυνατότητα ανόδου προς τον κόμβο του παλιού νοσοκομείου, μέσω της 14ης Μαΐου, και καθόδου, μέσω της Ι. Καβύρη.

ΕΡ. Η κατασκευή του ποδηλατοδρόμου είναι, γενικά, πολύπλοκη και πόσος χρόνος απαιτήθηκε για τον συγκεκριμένο ποδηλατόδρομο; Ποιο ήταν το κόστος της κατασκευής και της συντήρησης; Είναι γενικά μια ακριβή και δαπανηρή υπόθεση;
ΑΠ. Η κατασκευή του ποδηλατοδρόμου είναι σχετικά απλή διαδικασία, όχι όμως και η μελέτη του. Το δικό μας έργο κράτησε περίπου ενάμισι με δύο χρόνια και στοίχισε περίπου 600.000 ευρώ. Ωστόσο έκτοτε δεν έγινε η συντήρησή του, η οποία αποτελεί αρμοδιότητα του Δήμου της πόλης.

ΕΡ. Προέκυψαν διαφωνίες και τι είδους ήταν;
ΑΠ. Οι πιο έντονες αντιδράσεις προήλθαν κυρίως από όσους νόμιζαν ότι θίγονται τα οικονομικά τους συμφέροντα. Οι περισσότεροι ήταν επαγγελματίες που αντιδρούσαν, επειδή δε θα μπορούσαν να παρκάρουν πια τα αυτοκίνητα μπροστά στο μαγαζί τους ή τον επαγγελματικό τους χώρο. Το κλίμα έγινε «πολεμικό» και επιστρατεύτηκαν και άλλα επιχειρήματα, όπως ότι δε θα υπάρχει χώρος για τα ασθενοφόρα. Μια άλλη διαφωνία ήταν αν θα έπρεπε να ποδηλατοδρομηθούν οι κεντρικοί δρόμοι ή οι στενότεροι, πράγμα που το θεωρώ λανθασμένο.

ΕΡ. Πιστεύετε πως ο ποδηλατόδρομος επηρέασε τους πολίτες ώστε να χρησιμοποιήσουν περισσότερο το ποδήλατο για τη μετακίνησή τους;
ΑΠ. Η γνώμη μου είναι πως υπήρξε αύξηση όσων κυκλοφορούν στην πόλη με ποδήλατο, σύμφωνα με όσα παρατηρώ, δεν έχω όμως υπόψη μου κάποια μελέτη.

ΕΡ. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι η Αλεξανδρούπολη από πόλη του ποδηλάτου, που ήταν μέχρι τη δεκαετία του 70, εξελίχθηκε σε πόλη «αφιλόξενη» για τους ποδηλάτες;
ΑΠ. Ο βασικότερος λόγος που οδήγησε σε αυτή την εξέλιξη είναι η χρήση του αυτοκινήτου. Γενικότερα η οικονομική ανάπτυξη έκανε προσιτό το αυτοκίνητο του οποίου η χρήση πολλαπλασιάστηκε, εκτοπίζοντας σιγά σιγά το ποδήλατο. Δεν αρκεί πάντως να αντικαταστήσουμε απλώς το αυτοκίνητο με το ποδήλατο, αλλά απαιτείται η συνειδητή χρήση του ποδηλάτου, γεγονός που προϋποθέτει την ανάλογη κουλτούρα και την καλλιέργεια κυκλοφοριακής αγωγής.

ΕΡ. Είναι επαρκές το δίκτυο του ποδηλατόδρομου για την πόλη; Υπάρχει προοπτική επέκτασής του και σε ποια σημεία θα έπρεπε αυτή να γίνει;
ΑΠ. Σίγουρα δεν είναι επαρκές το δίκτυο και γι’ αυτό ήδη υπάρχει η σκέψη και η συζήτηση για την επέκτασή του. Λέγεται πως αυτή θα γίνει στο δίκτυο του παραλιακού δρόμου, θα φτάνει μέχρι τον ΟΣΕ και θα ενώνεται με το δίκτυο του ποδηλατόδρομου του περιφερειακού, με προοπτική επέκτασης στα δυτικά έως τη Ν. Χηλή.

ΕΡ. Ποια είναι η λειτουργία του κάγκελου που βλέπουμε στη Λεωφόρο Δημοκρατίας;
ΑΠ. Το κάγκελο τοποθετήθηκε κατόπιν απαίτησης της Τεχνικής υπηρεσίας της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας-Θράκης, που αδειοδότησε την κατασκευή του ποδηλατόδρομου στη Λ.Δημοκρατίας. Σκοπός ήταν η προστασία του ποδηλάτη, σε περίπτωση που αυτός χάσει την ισορροπία του, καθώς δεν υπάρχει στον δρόμο η ζώνη ασφαλείας των 50-60 εκατοστών. Τελικά, το κάγκελο σ’ αυτή την περίπτωση προστατεύει τον ποδηλατόδρομο και από το παρκάρισμα των αυτοκινήτων.

ΕΡ. Πώς εξηγείτε τη μεγάλη διαφορά των ελληνικών πόλεων από τις ευρωπαϊκές στο θέμα της εύκολης και ασφαλούς μετακίνησης με το ποδήλατο;
ΑΠ. Στη δυτική Ευρώπη υπάρχουν πολύ μεγάλα ποδηλατοδρομικά δίκτυα, τα οποία δημιουργήθηκαν στις δεκαετίες του 70 και του 80, όταν οι Ευρωπαίοι προώθησαν τη μετακίνηση με ποδήλατο ως απάντηση στις ενεργειακές κρίσεις που από τότε εκδηλώθηκαν. Το ποδήλατο σε αυτές τις πόλεις έγινε στοιχείο της κουλτούρας και τρόπος ζωής των πολιτών.